Szlak został opracowany z myślą o turystyce samochodowej i korzysta z istniejącej sieci dróg. Powstał 1.09.2005 r., na mocy porozumienia Związku Międzygminnego „Puszczy Zielonka” i Wielkopolskiego Urzędu Wojewódzkiego. Jego celem jest stworzenie warunków do dobrego zapoznania się z dziedzictwem drewnianej architektury sakralnej na terenie 6 Gmin należących do Związku tj.: Czerwonak, Kiszkowo, Murowana Goślina, Pobiedziska, Skoki i Swarzędz, a także docenienie wartości duchowych i materialnych związanych z drewnianymi kościołami. Program ma zwrócić uwagę na jeszcze jedną zależność. Szlak kościołów drewnianych prowadzonych jest wokół puszczy, która stanowi zaplecze naturalnego budulca, czyli drewna. Pokazuje więc jak bliskie było w dawnych czasach współistnienie człowieka ze środowiskiem naturalnym (lasem), jak bezpośredni był związek między kulturą a naturą.
W całej Wielkopolsce znajduje się 230 takich budowli, z czego 12 zlokalizowanych jest na terenie Puszczy Zielonka, a 3 w Gminie Kiszkowo. Większość parafii na szlaku powstało już w średniowieczu z fundacji rycerskich, książęcych, bądź duchownych. Obecne świątynie wzniesione zostały w stuleciach XVI-XIX. Znajdziemy w nich wspaniałe dzieła sztuki, począwszy od epoki gotyku, baroku, po czasy współczesne. Każda świątynia ma też niezwykłą historię i wiążą się z nią ważne postaci, wydarzenia lub legendy, o których opowiadają ustawione przy obiektach tablice informacyjne.
Dokładny opis szlaku można znaleźć w przewodniku turystycznym „Puszcza Zielonka i okolice”, wydanym przez Związek Międzygminny Puszcza Zielonka w Murowanej Goślinie.
Szlak 12 kościołów drewnianych wokół Puszczy Zielonka obejmujące kościoły w następujących gminach:
Czerwonak:
Kościół p.w. Św. Józefa Oblubieńca Najświętszej Marii Panny w Kicinie (1751 r.)
W latach 1564-1574 Jan Kochanowski zajmował formalnie stanowisko proboszcza parafii, choć nigdy w Kicinie nie był, a funkcję pełnił za pośrednictwem wikariuszy. Parafia organizuje Misteria Męki Pańskiej, wystawiane w Wielkim Poście.
Kiszkowo:
Kościół p.w. Św. Jana Chrzciciela w Kiszkowie (1733 r.)
Dobudowany do starszej od siebie o 38 lat murowanej kaplicy z 1695 roku. Niegdyś pełnił funkcję fary miejskiej i posiadał rangę Sanktuarium. Do dziś znajduje się w nim łaskami słynący obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem.
Kościół p.w. Bożego Ciała w Łagiewnikach Kościelnych (1741 r.)
Właściciel wsi Jerzy Latalski, na początku XVI w., odebrał kościół katolikom i przekazał go najpierw kalwinom, później luteranom, a na końcu braciom czeskim. W kościele zobaczyć można ciekawe zdobienie sufitu – 11 panneaux.
Kaplica p.w. Św. Rozalii w Sławnie (1783 r.)
Jedyny kościół na szlaku, znajdujący się na cmentarzu. Według legendy, przesłaniem jego powstania było objawienie doznane przez pastuszka, któremu przyśniła się Św. Rozalia i nakazała pobudować kaplicę w tym miejscu.
Murowana Goślina:
Kościół p.w. Św. Marii Magdaleny w Długiej Goślinie (1600 r.)
Kościół słynie z organizacji letniego festiwalu „Musica Sacra, Musica Profana”.
Pobiedziska:
Kościół p.w. Św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Węglewie (1818 r.)
W kościółku warto zobaczyć obraz Matki Bożej zwanej Panią z Wyspy, znajdujący się w ołtarzu głównym. Według legendy aktualnej do dziś, obraz ten przybył ze świątyni lub z kaplicy w Ostrowie Lednickim (piastowskiej wyspie).
Skoki
Kościół p.w. Św. Mikołaja Biskupa w Skokach (1737 r.)
W 1565 roku Mikołaj Latalski oddał kościół Braciom Czeskim. Zwrócony Katolikom 80 lat później. W przedsionku kościoła wmurowana jest tablica pamiątkowa, z 1883 roku, z okazji 200-lecia zwycięstwa Jana III Sobieskiego pod Wiedniem. W księgach parafialnych kościoła zachował się oryginalny autograf polskiego wieszcza Adama Mickiewicza, który złożył go tam z okazji chrztu dziecka z rodu Łubieńskich, właścicieli Budziszewka, gdzie pisarz przebywał w 1831 roku.
Kościół p.w. Św. Michała Archanioła w Jabłkowie (1754 r.)
W ołtarzu głównym zobaczyć można obraz Św. Michała Archanioła, przedstawiający Św. w stroju legionisty, szykującemu się zadać ostateczny cios, powalonemu na łopatki diabłu. Obraz otaczają obłoki, na których unoszą się rzeźby Archaniołów i aniołów.
Kościół p.w. Wszystkich Świętych w Raczkowie (1782 r.)
W ołtarzu głównym znajduje się krucyfiks ludowy z XVII w., z dużą ilością wotów. Obok kościoła stoi drewniana, kwadratowa dzwonnica z 1780 r. kryta dachem namiotowym.
Kościół p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Rejowcu (1820 r.)
Kościół ufundował w roku 1626 dla kolonistów podkomorzy Andrzej Rej (wnuk Mikołaja Reja).W okresie 1626-1947 funkcjonował jako zbór kalwiński – dlatego posiada dość obszerny, jak na wielkość kościoła, chór.
Swarzędz
Kościół p.w. Św. Mikołaja w Wierzenicy (sprzed 1589 r.)
Najstarsze fragmenty świątyni datowane są „przed rokiem 1589”. Znaleźć w nim można dzieła klasy europejskiej: marmurowy nagrobek hrabiego Cieszkowskiego i słynne drzwi Lenartowicza, czy też sprowadzoną z Włoch, wzorowaną na pracach Correggia Madonnę przewijającą Dzieciątko. Niezwykły ze względu na swoją inskrypcję, jest również obraz w ołtarzu głównym, z 1636 roku.
Kościół p.w. Św. Michała Archanioła w Uzarzewie (1749 r.)
Centralnym punktem jednonawowego wnętrza jest szczególna polichromia, imitująca kotarę bądź wielki barokowy ołtarz. Aby zachować wrażenie symetrii, po jego lewej stronie na ścianie namalowano okno, stanowiące lustrzane odbicie prawdziwego okna znajdującego się po lewej stronie. Drugą ciekawostką jest informacja, o znalezionym podczas remontu wieży dokumencie z 1868 r., napisanym przez ówczesnych dziedziców wsi – Żychlińskich.
Trasę szlaku można podzielić na dwie pętle:
Duża pętla Szlaku (Kicin – Wierzenica – Uzarzewo – Węglewo – Sławno – Kiszkowo – Rejowiec – Długa Goślina – Kicin) – o długości ok. 90 km, na której znajduje się 8 kościołów,
Mała pętla Szlaku (Kiszkowo – Rejowiec – Skoki – Raczkowo – Jabłkowo – Łagiewniki Kościelne) – o długości ok. 35 km, na której znajduje się 6 kościołów.